Przy pomniku przemówienie wygłosił Burmistrz Miasta Bogusław Karakula:
Naczelną ideą przyświecającą stworzeniu formacji „cichociemnych” było niesienie pomocy drogą lotniczą Polsce walczącej z okupantem niemieckim podczas II wojny światowej. Ich praca wojskowa obejmowała szkolenia, przerzut broni i służbę w szeregach Armii Krajowej. Działalność „cichociemnych” rozpoczął pierwszy skok spadochronowy 15 lutego 1941 roku, a zakończyło rozwiązanie Armii Krajowej 19 stycznia 1945 roku. Jednak pamięć o ich odwadze i trudzie wniesionym w odrodzenie Ojczyzny jest stale obecna w polskim społeczeństwie.
Swój wkład w to dzieło miała też ziemia sokołowska. W 1906 roku w Brzozowie pod Sokołowem osiedliła się rodzina braci Pieniaków. Niemal wszyscy ich synowie poświęcili się służbie wojskowej dla kraju. W tym roku obchodzimy setną rocznicę urodzin jednego z nich-Czesława Pieniaka pseudonim „Bór” i „Mak”. Po ukończeniu Gimnazjum Salezjańskiego w Sokołowie Podlaskim i zdaniu matury w 1938 roku rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Rezerwy Łączności w Zegrzu. Po wybuchu wojny służył w 5 batalionie telegraficznym. W kwietniu 1940 roku dotarł do Francji, a dwa miesiące później dostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. Po konspiracyjnym przeszkoleniu w zakresie łączności radiowej i dywersji został zaprzysiężony jako jeden z 316 cichociemnych – żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych desantowanych do okupowanej Polski podczas II wojny światowej w celu prowadzenia nieregularnej partyzanckiej walki z niemieckim okupantem oraz organizowania i szkolenia ruchu oporu w kraju. Z bazy pod Londynem przerzucono go do Polski w nocy z 19 na 20 lutego 1943 roku. W 1944 roku został aresztowany przez Rosjan i wywieziony do ZSRR. 16 listopada 1947 roku wrócił do Polski, gdzie był prześladowany przez Urząd Bezpieczeństwa i aresztowany. W PRL pracował w wielu firmach, m.in. jako kierownik referatu w sokołowskiej Gminnej Spółdzielni ”Samopomoc Chłopska”. 30 września 1944 roku Czesław Pieniak został odznaczony Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari przez Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych. Zmarł 29 lutego 1964 roku, spoczął na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach.
Franciszek Pieniak, pseudonim „Przebój”, pełnił funkcję zastępcy komendanta AK Obwodów Sokołów Podlaski, następnie Radzyń Podlaski, a od czerwca 1944 roku był komendantem AK Obwodu Włoszczowa w Okręgu Radomsko Kieleckim. Na przełomie roku 1944/45 został mianowany dowódcą II batalionu 74 Pułku Piechoty AK, biorącego udział w akcji „Burza”. Franciszek Pieniak był także szefem Tajnej Szkoły Podchorążych. Od stycznia 1945 roku ukrywał się pod przybranymi nazwiskami. Ujawnił się dopiero 21 stycznia 1957 roku we Wrocławiu. Został Odznaczony Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari przez Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych. Zmarł 1 kwietnia 1968 roku w Warszawie i został pochowany na Powązkach. Dwóch kolejnych braci Pieniaków, walczących o niepodległość podczas II wojny światowej, zginęło z rąk komunistów już po zakończeniu II wojny światowej.
Dla Polski i naszej Małej Ojczyzny ci żołnierze na stałe wpisali się na karty historii podejmując nierówną walkę z okupantem, dlatego spotykamy się tu dzisiaj, aby oddać im hołd i uczcić ich pamięć.
Po części oficjalnej dzieci z Publicznej Szkoły Podstawowej nr 2 przedstawiły krótki występ artystyczny.
Tekst: Urząd Miasta Sokołowa Podlaskiego
Fot: Paweł Kryszczuk / SOK
DJ
Kwiecień 2024
