Uczestnicy konferencji przedstawili założenia projektu ustawy o zwiększeniu udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych. Poseł Daniel Milewski na wstępie zauważył, że planowane zmiany zapewniają transparentność procesu wyborczego. Jak zaznaczył, nowelizacja rozwieje wszelkie wątpliwości, które pojawiały się wcześniej, chociażby przy wyborach samorządowych. – Nasze zmiany to większa przejrzystość i uczciwość wyborów – podkreślił poseł koordynujący w PiS kwestie samorządowe. Dodał, że rozwiązania przyjęte w projekcie ustawy zwiększają kontrolę obywateli nad pracą samorządów.
Omawiając ogólne założenia projektu, wicemarszałek Maria Koc podkreśliła, że samorządy powinny służyć Polakom, a nie lokalnym grupom interesu. - Wybory dzięki zaproponowanym zmianom będą uczciwe i transparentne, a wybierane władze będą stale poddane skutecznej kontroli społecznej – zaznaczyła senator Koc. Przypomniała czym kończy się wszechwładza w samorządach, co pokazała na przykład komisja reprywatyzacyjna. Nowe prawo samorządowe autorstwa Prawa i Sprawiedliwości zwiększa wpływ obywateli na samorządy, szczególnie obywatelską kontrolę w całym procesie wybierania i sprawowania władzy lokalnej. W opinii senator Koc potrzebujemy zmian, aby samorządy były naprawdę samorządne, aby władze samorządowe służyły interesom mieszkańców, a nie swoim własnym.
Poseł Milewski przedstawił zmiany zwiększające kontrolę społeczną w samorządach. Istotną zmianą ma być wprowadzenie na poziomie ustawy tzw. „budżetów obywatelskich”. - Chcemy, aby mieszkańcy w bezpośrednim głosowaniu decydowali o części wydatków jednostek samorządów wszystkich szczebli – mówił. Dodał, że zostanie wprowadzony szereg rozwiązań gwarantujących, że decyzje obywateli nie będą blokowane przez urzędników. W miastach na prawach powiatu wprowadzimy obowiązkowy budżet obywatelski o gwarantowanej wysokości minimalnej 0,5% wydatków budżetu miasta. Kolejna zaprezentowana przez posła Milewskiego kluczową zmianą jest wprowadzenie w samorządach wszystkich szczebli instytucji obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej. - Gwarantujemy możliwość realnego korzystania przez obywateli z tego uprawnienia eliminując możliwość nadmiernego zawyżania liczby wymaganych podpisów, czy też odkładania w nieskończoność procedowania projektów obywatelskich – zaznaczył poseł, przechodząc do kolejnej zmiany, jaką jest obowiązek nagrywania i transmitowania w intrenecie obrad rad gmin, miast, powiatów oraz sejmików województw. Zdaniem Milewskiego w dzisiejszych czasach możliwość osobistego oglądania obrad, zazwyczaj odbywających się w dni powszednie w godzinach pracy, to za mało. Poseł Milewski zapowiedział także, że interpelacje i zapytania radnych zyskają umocowanie w przepisach rangi ustawowej.
Powołanie w samorządach, na wzór komisji rewizyjnej, specjalnej komisji skarg, wniosków i petycji omówiła senator Maria Koc. - Chcemy nadać szczególną rangę wnioskom składanym przez obywateli, problemom przez nich sygnalizowanym, skargom na działalność urzędników – zaznaczyła.
Najistotniejszym z nowych rozwiązań zapowiedzianych przez panią marszałek jest debata o stanie danej jednostki samorządu, która odbywać ma się corocznie. - Tej funkcji nie spełnia obecnie absolutorium, sprowadzające się do sprawdzania księgowo-formalnej poprawności realizacji budżetu – precyzowała senator dodając, że każdy klub w radzie zyska prawo wniesienia jednego punktu porządku obrad na sesję, bez możliwości jego zdjęcia. Tym samym rządząca większość nie będzie mogła unikać debaty nad ważnymi, a niewygodnymi dla niej sprawami.
Lider radnych PiS w Radzie Powiatu Mińskiego – Piotr Stępień zapowiedział, że w świetle omawianego projektu radni zyskają indywidualne uprawnienia kontrolne w odniesieniu do samorządowych spółek, urzędu i innych jednostek organizacyjnych, na wzór uprawnień posłów wobec jednostek państwowych. Radny Stępień dodał także, że pracownicy zapewniający obsługę biurową radnych zostaną wyodrębnieni ze struktur urzędu i poddani zwierzchnictwu służbowemu Przewodniczącego Rady. - Obecnie są zwykłymi urzędnikami, podlegającymi władzy wójta czy burmistrza, a nie może być tak, że korespondencję czy spotkania radnych opozycji kontrolują pracownicy bezpośrednio podlegli służbowo władzy wykonawczej – zauważył.
Zmiany zwiększające jawność i transparentność procesu wyborczego omówił wicestarosta Krzysztof Płochocki. Jako pierwszą przedstawił obowiązkową transmisję z lokalu wyborczego, a nagrania będą przechowywane dwa lata. Zmiany przewidują powoływanie dwóch komisji wyborczych. Jedna ma pracować w zamknięcia lokali, a druga liczyć głosy. Jak zaznaczył wicestarosta Płochocki liczenie głosów będzie musiało odbywać się w obecności całej komisji, a w trakcie głosowania w lokalu będzie musiało przebywać co najmniej 2/3 pełnego jej składu. Wśród założeń prezentowanego projektu jest także przyznanie mężom zaufania prawa do udziału we wszystkich czynnościach komicji, w tym możliwość rejestrowania prac. Według zapowiedzi, polskie organizacje społeczne mają zostać zaproszone do obserwowania wyborów.
Do zmian posiadających charakter strukturalny odniósł się radny Mariusz Orzełowski. Zapowiedział wprowadzenie dwukadencyjności wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, jednak bez zaliczania już odbytych kadencji, a więc za pierwszą zostanie uznana dopiero najbliższa na lata 2018-2022. Kolejną istotną zmiana ma być likwidacja okręgów jednomandatowych w wyborach do rad gminnych i miejskich, czyli wprowadzenie ordynacji proporcjonalnej na wszystkich szczeblach oraz zniesienie możliwości wyborów dwudniowych, co postulował także Trybunał Konstytucyjny jako niezgodne z art. 98 Konstytucji. Radny Orzełowski zaprezentował także propozycję rozszerzenia możliwości kandydowania. – Dotąd, aby kandydować do Rady Gminy należało mieszkać w jej granicach, co prowadziło do absurdów zwłaszcza w większych ośrodkach miejskich, gdzie nierzadko mieszkańcy wyprowadzają się do gmin ościennych – mówił precyzując, że w świetle projektu wystarczyć ma jedynie miejsce zamieszkania na obszarze danego województwa. Jak podkreślił Orzełowski organizacja wyborów samorządowych ma przejść pod kontrolę Państwowej Komisji Wyborczej. - Obecna sytuacja, w której gmina odpowiadała za całość procesu wyborczego jest patologiczna zwłaszcza w kontekście wyborów samorządowych – zaznaczył. Jak dodał, wprowadzony zostanie także zakaz jednoczesnego kandydowania na wójta lub burmistrza oraz do rady powiatu czy sejmiku województwa. Jednocześnie kandydować będzie można tylko do organu wykonawczego i stanowiącego tej samej jednostki samorządowej. Jak podsumowując podkreślił radny Orzełowski, reforma Państwowej Komisji Wyborczej wejdzie w życie dopiero po wyborach parlamentarnych. - Nie ma mowy o żadnym „skoku” na PKW, ponieważ jej nowy skład wyłoni nowy parlament po wyborach, a dodatkowo w składzie PKW znajdą się przedstawiciele Sejmu i to z przewagą klubów opozycyjnych – mówił.
Poseł Daniel Milewski kończąc konferencję odniósł się do negatywnych aspektów obecnie funkcjonującej ordynacji uwzględniającej tzw. „okręgi jednomandatowe”, które wypaczają istotę demokratycznego wyboru, gdyż wykluczają znaczną część mieszkańców z prawa do reprezentacji. Poseł zapowiedział, że ta regionalna konferencja jest początkiem konsultacji projektu ustawy, do których zaprosił zarówno obecnych samorządowców, jak też mieszkańców.
Tekst i foto: materiały prasowe
Kwiecień 2024
