Istnieją przesłanki, iż mogła pochodzić z rycerskiego rodu na Kujawach. Zapewne do zakonu cysterskiego (Ordo Cisterciensis – Ocist) wstąpiła pod wpływem działalności sobie współczesnej św. królowej Jadwigi Śląskiej, która założyła m.in. klasztor cysterski w Trzebnicy. Czy tam, wraz z wieloma innymi dziewczętami i kobietami z możnych rodów, udała się i Benigna? To uzasadniałoby hipotezę o szlacheckim pochodzeniu: wstąpienie do cysterek związane było bowiem z posagiem, który należało wnieść, i na który pozwolić sobie mogły tylko zamożne osoby.Żyła w czasach głębokiej wiary piastowskiego Śląska, w czasach świętych z rodu Odrowążów – Jacka, Czesława i Bronisława. Pewnie i przykład ich życia miał przemożny wpływ na wybory Benigny.
W 1241 r. miał miejsce tragiczny najazd tatarski na Polskę. Jego szczytowym momentem była przegrana przez Polaków bitwa pod Legnicą, gdzie poległ książę Henryk II Pobożny, syn Jadwigi Śląskiej, klęska, która opóźniła o stulecie odrodzenie państwa polskiego i, co może istotniejsze, przyczyniła się do przeniesienia środka ciężkości państwowości polskiej z terenów Śląska do Małopolski.
I to w trakcie tej nawałnicy zginąć śmiercią męczeńską miała Benigna. Wraz ze współsiostrami schroniła się we Wrocławiu. Jak pisze współczesny biograf św. Benigny ks. Józef Pater, Tatarzy po bitwie pod Legnicą „uderzyli na ominięty poprzednio Wrocław. Po krótkiej walce zdobyli gród, a jego mieszkańców znanym sobie zwyczajem wycięli w pień. W tej apokaliptycznej wprost zagładzie zginęło wielu wybitnych obywateli miasta, a także ci, którzy szukali w nim schronienia. Wśród nich była trzebnicka cysterka Benigna".
Teksty liturgiczne wspominają, że „mężnie stawiała opór napastnikom i ochroniła dziewictwo za cenę życia”.
Okoliczności śmierci czyniłyby Benignę jedyną polską męczennicą w obronie wiary: pewnie dlatego uznawana była kiedyś za patronkę Polski.
Tytuł błogosławionej (świętej) nadano jej lokalnie, za zgodą biskupa. Dopiero breve Urbana VII z 1634 r. stanowiło, że kult ustalony wcześniej może być utrzymany, pod warunkiem uzyskania potwierdzenia Stolicy Apostolskiej. Ale o takie nikt nie zabiegał…
Mimo to kult Benigny trwał nadal. Najstarsze rękopiśmienne wzmianki o Benignie, nazywanej raz świętą, raz błogosławioną, pochodzą z brewiarzy włocławskich. Wymienia ją mszał gnieźnieński z 1555 r., mszał rzymski z 1577 r., i nawet XIX-wieczna litania do Wszystkich Świętych.
Miejsce grobu nie jest znane. Ponoć jej relikwie przechowywano w archikatedrze św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu. Dziś część z nich znajdować się ma w siedzibie kapituły włocławskiej.
Ślady kultu Benigny pozostały żywe, gdzieniegdzie, na Kujawach i Śląsku. Natomiast w Świbiu na Śląsku znajduje się kaplica pod jej wezwaniem, do której przeniesiono, odnalezione w 2001 r., inne relikwie błogosławionej.
Ciekawe, że w stosunkowo niedalekim wszak czeskim Zaječovie, znajduje się augustiański klasztor, odzyskany i mozolnie odbudowywany po katakliźmie komunistycznym - którego patronką jest bł. Benigna (po czesku Svatá Dobrotivá). Przechowywane mają w nim być relikwie bł. Benigny, przywiezione tam w 1322 r. z Pragi. Czy jest to ta sama święta? Czy raczej mowa jest o innej, która męczeńską śmierć ponieść miała w 449 r., jak podają źródła czeskie?
Autorowi tego opracowania nie udało się zweryfikować żadnej z tych hipotez.
Jej kult był szczególnie rozwinięty na Kujawach i we Wrocławiu.
Źródło:
http://www.swzygmunt.knc.pl/SAINTs/HTMs/0620blBENIGNAmartyrvirgin01.htm
http://swibie.com/kaplica.htm
http://kosciol.wiara.pl/doc/570778.Zagadkowa-patronka-bl-Benigna
MC
Maj 2024
