Sługa Boży, Bp Szelążek pochodzi z naszego regionu. Urodził się w Stoczku Łukowskim. Tu a następnie w Węgrowie, spędził lata dzieciństwa. Ukończył także Męskie Gimnazjum Klasyczne w Siedlcach.




W dzisiejszej uroczystości oficjalnego otwarcia procesu beatyfikacyjnego biskupa Adolfa Piotra Szelążka zbiega się wiele dróg, którymi Opatrzność Boża prowadziła nas do tego oczekiwanego momentu. 63 lata temu ta świątynia była wypełniona po brzegi biskupami, kapłanami i wiernymi, którzy z żalem żegnali wielkiego biskupa – wygnańca. Dziś biskup Szelążek znów nas gromadzi tak licznie, ale charakter tej uroczystości jest zupełnie odmienny. Nasze serca napełnione są radością, że możemy na nowo ujrzeć poprzez jego heroiczne życie i posługiwanie, jak wielkie rzeczy przygotował Bóg tym, którzy Go miłują.

Pośród nas są takie osoby, które miały łaskę spotkać go osobiście, doświadczyć jego dobroci i miłości, prostoty i zwyczajnej ludzkiej życzliwości lub brali udział w jego pogrzebie. Ale są i tacy, którzy jedynie o nim słyszeli lub czytali i pragną bardziej go poznać, zrozumieć jego przesłanie, może zbudować z nim relację duchowej przyjaźni. Zarówno jednych jak i drugich łączy pragnienie dzisiejszej uroczystości. Dlatego gromadzimy się w tej świątyni, aby prosić Najczcigodniejszego ks. Biskupa Andrzeja Suskiego, Ojca Diecezji Toruńskiej o rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego Adolfa Piotra Szelążka, biskupa wygnańca i Założyciela Zgromadzenia Sióstr św. Teresy od Dzieciątka Jezus.

Rodzinne strony Adolfa Piotra Szelążka to umęczone ziemie Podlasia, naznaczone krwawymi walkami o wolność Kościoła i Ojczyzny. Jego ojciec Stanisław Szelążek pochodził z miejscowości Żelechów, w powiecie garwolińskim, gdzie wraz z małżonką Marianną mieli trójkę dzieci: najstarszego Władysława i najmłodszego Juliana.

Średni zaś syn Adolf Piotr przyszedł na świat 30 lipca 1865 r. w Stoczku Łukowskim. W dwa tygodnie później został włączony do wspólnoty wierzących w parafialnym kościele. Pobyt rodziny Szelążków na ziemi Stoczkowskiej był związany z posadą ojca w pobliskiej gminie Prawda. Szczęście rodzinne, w którym wzrastał przez pierwsze miesiące życia Adolf Piotr, zburzyła niespodziewanie śmierć najpierw najmłodszego brata Juliana a wkrótce potem matki Marianny. Po tych bolesnych przeżyciach Stanisław Szelążek wraz z synami przeprowadził się do Węgrowa. Aby złagodzić ból osierocenia i zapewnić dzieciom najlepszą opiekę, ojciec zawarł drugie małżeństwo z Eleonorą Dobraczyńską, która miała znaczący wpływ na wychowanie religijne i duchowe przybranych synów, a którą przyszły biskup wspominał zawsze z wielką czcią i miłością. W domu rodzinnym, pod dobrotliwym ale czujnym okiem rodziców, kształtowała się żarliwa pobożność młodego Adolfa Piotra, przywiązanie do Ojczyzny i Kościoła, troska o tradycje patriotyczne oraz szczególna pobożność maryjna. W życiu codziennym wielokrotnie dawał dowody swej synowskiej miłości do Maryi, jako dziecko uczestniczył w nabożeństwach majowych i roratach, jako kapłan i biskup ofiarowywał Jej wszystkie pisane prace, podejmowane zadania i powierzonych mu ludzi, a także przeżywane radości i trudności.

Ukończył Męskie Gimnazjum Klasyczne w Siedlcach, gdzie cieszył się bardzo dobrą opinią nauczycieli. Jesienią 1883 r., odpowiadając na głos Bożego powołania, zgłosił się do seminarium duchownego w Płocku i przez ponad 40 lat będzie związany z tą diecezją, jako kapłan a później jako biskup pomocniczy. Młody alumn Adolf Piotr utwierdzony przez modlitwę w pragnieniu bezwzględnego poświecenia na służbę Bożą, ugruntowany poprzez rzetelnie zdobytą wiedzę w seminarium, 26 maja 1888 roku przyjął święcenia kapłańskie, stając się sługą Boga i głosicielem Dobrej Nowiny. Po roku pracy w parafii św. Bartłomieja w Płocku władza diecezjalna skierowała go na studia do Akademii Duchownej w Petersburgu, gdzie pogłębiał wiedzę teologiczną i prawniczą.

Po powrocie do Płocka, przez przeszło 13 lat, podejmował obowiązki związane z posługą kapłańską, głosił Słowo Boże, udzielał sakramentów, a wszystko czynił z wielką gorliwością i oddaniem w służbie innym. Ks. Adolf Piotr od 1907 roku ściślej związał się ze środowiskiem płockiego seminarium duchownego, najpierw jako wykładowca a później jako rektor uczelni. Wyróżniał się nieprzeciętnymi cechami i zaletami charakteru, a w kręgu jego zainteresowań były zawsze sprawy religijne, społeczne i narodowe. Przyszły biskup wychowany w trudnych warunkach po powstaniu styczniowym, zachował szczególną wrażliwość serca na ubóstwo całych rodzin, dostrzegał problem bezrobocia i brak edukacji wśród dzieci i młodzieży. W modlitewnej ciszy zapatrzony w przykład swego Mistrza Jezusa Chrystusa, wychodził do świata naprzeciw ludzkim potrzebom i troskom codziennego życia, by głodnych nakarmić, nagich przyodziać, strapionych pocieszyć, by przychodzić z pomocą najbardziej potrzebującym. Realizował to poprzez aktywny udział w Płockim Towarzystwie Dobroczynności, w Stowarzyszeniu Robotników Chrześcijańskich, Towarzystwie Opieki nad Wychodźcami. Oprócz tego był członkiem Zarządu Okręgowego Macierzy Szkolnej oraz Zarządu Rady Szkolnej guberni płockiej. To właśnie z jego inicjatywy otwarto w Płocku dwie szkoły elementarne. Ponadto z własnych pieniędzy wspierał także edukację zdolnej lecz ubogiej młodzieży.

Poza sprawami społeczno-charytatywnymi, ks. Szelążek mocno angażował się w obronę praw Kościoła. Dobrze przygotowany przez gruntowne studia prawnicze, posiadał także wybitne zdolności umysłu i szerokie spojrzenie na sprawy tego świata, które pozwalały mu dostrzegać potrzeby i zagrożenia Kościoła w Polsce. Jako konsultor brał udział w zjazdach przedstawicieli Episkopatu II Rzeczpospolitej.

Aktywność i zaangażowanie ks. Adolfa Piotra Szelążka na rzecz poprawy położenia Kościoła katolickiego w Królestwie Polskim zwróciła uwagę Stolicy Apostolskiej. Papież Benedykt XV, 29 lipca 1918 roku, wydał bullę nominacyjną mianując Adolfa Piotra Szelążka biskupem tytularnym Barki i sufraganem płockim. Po przyjęciu sakry biskupiej musiał jednak opuścić Płock i udać się do Warszawy, gdzie podejmował obowiązki w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. W pracy tej umiał łączyć wielość zleconych zadań z posługą duszpasterską i troską o osobisty rozwój. Biskup Szelążek był człowiekiem skromnym o szalonej ambicji, a przy tym zdolny, pracowity, rozumny i do tego świetny dyplomata, który w każdej sprawie potrafił znaleźć dobre rozwiązanie. Episkopat Polski dostrzegając w nim te wybitne cechy, wyznaczył go na członka Komisji Prawnej, której zadaniem było przygotowanie projektu konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzeczpospolitą Polską. W związku z pracami nad tekstem konkordatu na początku stycznia 1925 roku biskup Szelążek wyjechał do Rzymu i powrócił do kraju dopiero po podpisaniu umowy. Obdarzony ogromnym zaufaniem Ojca św. Piusa XI i Biskupów Polskich, reprezentował Episkopat Polski w Sekretariacie Stanu, jako rzeczoznawca spraw kościelnych.

W wyniku ustalenia nowych granic na wschodzie Polski dokonano nowego podziału administracyjnego diecezji. Istniejąca dotąd unia diecezji łuckiej z żytomierską została rozwiązana, i na wschodnich ziemiach należących do Polski powstała diecezja łucka na Wołyniu, którą papież Pius XI bullą z 14 grudnia 1925 r. powierzył zaufanemu i gorliwemu biskupowi Adolfowi Szelążkowi. Także i tym razem biskup nominat z całkowitym posłuszeństwem Stolicy Apostolskiej, przyjmuje decyzję papieża jako wyraźną wolę Bożą. Jest świadomy ogromnych trudności i przeciwności, z jakimi będzie musiał się zmierzyć w nowej Owczarni: ogromne terytorium, brak kapłanów, nieliczna ludność katolicka bardzo rozproszona, pogranicze sowieckiej Rosji, skąd przenikały idee komunistyczne. Mimo takiej perspektywy wyznał w jednym z listów: „Jestem przekonany, że Bóg chce, abym tam się udał”.

Swą posługę biskup nominat rozpoczął od zwołania Synodu Diecezjalnego oraz reformy kurii diecezjalnej, dla której opracował nowy regulamin. Pragnął, aby na nowo odrodziło się życie moralne i duchowe tak wśród kapłanów jak i wiernych świeckich. W okresie jego posługi pasterskiej wzrosła liczba parafii, wybudowano i odnowiono wiele kościołów i kaplic a co za tym idzie – wzrosła także liczba wiernych wyznania rzymsko-katolickiego. Biskup Szelążek z modlitwy czerpał siłę do realizacji podejmowanych zadań i na adoracji poszukiwał rozwiązań trudnych spraw. Naoczni świadkowie wspominali po latach, że często go można było spotkać podczas 40-godzinnych nabożeństw, gdy w postawie klęczącej był cały zatopiony w Bogu. Jak dobry pasterz, lubił przebywać wśród swoich owiec, wiele czasu poświęcał na wizytowanie parafii, poznając potrzeby duchowe i materialne mieszkańców. Pełniąc swój urząd biskupi Adolf Szelążek nie zapominał o cierpiących, ubogich i potrzebujących. Wzywał do niesienia pomocy powodzianom, poszkodowanym przez gradobicie, bezrobotnym, głodującym uciekinierom ze Związku Radzieckiego, pomagał siostrom zakonnym i członkiniom różnych instytucji kościelnych. Dla swych kapłanów był jak ojciec, pocieszał, wspomagał, pouczał, a jeśli trzeba było, karcił, ale nigdy nikogo nie przekreślał, nie osądzał, lecz z miłością przebaczał uchybienia.

Opatrzność Boża, której tak bezgranicznie ufał i był oddany biskup Szelążek, wpisała w jego życie przygodę szczególnej przyjaźni ze św. Teresą od Dzieciątka Jezus, Karmelitanką Bosą z Lisieux. Pociągnięty ideałem jej świętości i drogą dziecięctwa duchowego, był pod osobistym jej urokiem. Uczestniczył w jej beatyfikacji i kanonizacji, a przy grobie w Lisieux zgłębiał jej małą drogę i pragnął wskazywać ją innym, co sam wyznał w jednym z listów: „dobrze rozumiem moje obowiązki na przyszłość, by urzeczywistniać w miarę moich możliwości plany Św. Teresy od Dzieciątka Jezus. (…) Chcę się stać najwierniejszym sługą tej prawdziwej Apostołki Miłości Bożej w swoim działaniu”. Obejmując zatem diecezję łucką powierzył ją pod szczególną opiekę „Małej Świętej”, uzyskując w 1927 r. dekret Stolicy Apostolskiej, którym ogłosił ją pierwszorzędną patronką diecezji. Z upodobaniem szerzył drogę dziecięctwa duchowego wśród wiernych, zachęcał do ufności w bezgraniczną miłość Boga jako Ojca i sam żył całkowicie zdany we wszystkim na wolę Bożą. Zapalony ideałem miłości Bożej św. Teresy od Dzieciątka Jezus, nosił w sobie pragnienie założenia Kapłańskiego Zgromadzenia, które kształtowałoby życie członków w oparciu o jej małą doktrynę i poniosłoby w świat dobrą nowinę z przesłaniem Patronki.

Okoliczności lokalne nie pozwoliły ostatecznie na zrealizowanie tych planów, jednak – jak mówiła św. Teresa – Bóg nie dawałby pragnień, których nie chciałby urzeczywistnić. Na terenie diecezji łuckiej zgłosiły się do biskupa Szelążka panie, które prowadziły działalność wychowawczą w duchu św. Teresy od Dzieciątka Jezus i wyrażały pragnienie pogłębiania tej duchowości w życiu zakonnym. Z radością wydał więc dekret erekcyjny 1 sierpnia 1936 r, powołując do istnienia nową rodzinę zakonną i wskazując jej „aby miłość Boża szerzona była w sercach wszystkich i to przede wszystkim przez wychowanie dzieci i młodzieży w duchu św. Teresy od Dzieciątka Jezus”. Niewątpliwie, powstałe Zgromadzenie było dziełem jego życia, w którym połączył pragnienie posiadania własnego zgromadzenia zakonnego na Wołyniu z ogromną czcią, jaką darzył św. Teresę od Dzieciątka Jezus. Do wybuchu II wojny światowej wraz z Przełożoną Generalną Marią Kubasiewicz kierował zgromadzeniem, decydował o przyjęciach do wspólnoty, składaniu ślubów, o powstawaniu nowych placówek. Po zawierusze wojennej starał się przyjść z pomocą w stabilizacji Zgromadzenia, które na skutek zmiany granic utraciło wszystkie swoje domy. Był i jest dla każdej z sióstr nie tylko założycielem, ale także Ojcem, który wskazując charyzmat wytyczył drogę do świętości, wspomaga odczytywać go na nowo i pragnie, aby siostry były miłością w sercu Kościoła. Swoim życiem dał przykład jak w praktyce podążać drogą duchowego dziecięctwa, umiłować św. Teresę od Dzieciątka Jezus i w jej duchu kochać Maryję. Od niego możemy się uczyć umiejętności łączenia wielości zadań apostolskich z autentycznym życiem modlitwy, ofiarnej służby ludziom ze szczerą troską o zbawienie dusz.

Bogactwo i heroizm ducha biskupa Adolfa Piotra Szelążka dały się poznać diecezjanom szczególnie w trudnych warunkach wojennych. W krytycznym momencie dziejów historii, gdy wojska rosyjskie we wrześniu 1939 r. przekroczyły wschodnią granicę Polski i zajęły Łuck, okazał się wiernym i oddanym Pasterzem, pozostając ze swoją owczarnią w najcięższych chwilach. W sercach ludzi umacniał ufność w Opatrzność Bożą i jak dobry ojciec przygarniał do siebie osierocony naród. Postawa pasterza łuckiego stanowiła ogromne moralne oparcie dla tych, którzy z trwogą obserwowali wydarzenia. Głęboka wiara i całkowite zdanie się na Boga pozwoliło mu odważnie stawać w obronie prawdy, co w konsekwencji doprowadziło go do utraty wolności. Przez władze sowieckie został posądzony o szpiegostwo na rzecz Watykanu i za wierność Stolicy Apostolskiej został skazany na więzienie w wieku 80 lat. Po przeprowadzonym wówczas śledztwie sformułowano wniosek skazujący biskupa Szelążka na karę rozstrzelania z konfiskatą całego należącego do niego mienia osobistego.

Tylko Opatrzności Bożej i wsparciu Stolicy Apostolskiej pasterz diecezji łuckiej zawdzięczał ocalenie życia, gdyż na skutek interwencji wniosek nie został podpisany. W czasie uwięzienia biskup wykazał niezłomną, heroiczną postawę w momencie próby, dochowując wierności Bogu, Kościołowi i Ojczyźnie. Czas pobytu w sowieckich więzieniach, zwłaszcza w więzieniu w Kijowie, był jakby czasem wielkiego duchowego oczyszczenia, jego duchowej próby i mistycznego złączenia z Chrystusem cierpiącym. Po 16 miesiącach więzienia, w kwietnia 1946 r. biskup Szelążek odzyskał wolność, ale musiał wyjechać do Polski.

Miejsce zatrzymania na ojczystej ziemi Biskup – Wygnaniec znalazł w Zamku Bierzgłowskim koło Torunia, gdzie spędził ostatnie lata życia, prowadząc aktywną posługę biskupią. Utrzymywał szeroką korespondencję zarówno z osobami duchownymi jak świeckimi, pracował nad redakcją publikacji i artykułów. Miał także czas na życzliwe spotkania i rozmowy z ludźmi, co mogą zaświadczyć niektórzy obecni wśród nas świadkowie. Zawsze uśmiechnięty i otwarty, pełen życzliwości i dobroci, zawsze pierwszy wychodził z pozdrowieniem. Pasterz łucki był bardzo silnie związany z otaczającymi go ludźmi i światem, który pragnął doprowadzić do moralnego odrodzenia w Chrystusie. Dał się poznać jako człowiek dialogu, otwarty na ducha epoki, ducha nastawienia na tu i teraz, a jednocześnie gotowy do wszechstronnego służenia człowiekowi. Swoje pracowite życie biskup Adolf Piotr Szelążek zakończył 9 lutego 1950 roku w wieku 85 lat. Przez 2 dni trumna z ciałem księdza biskupa przebywała w Zamku Bierzgłowskim, gdzie tłumnie nawiedzana była przez okolicznych parafian i duchowieństwo. Pogrzeb odbył się tu, w kościele św. Jakuba, przy udziale licznie zgromadzonych biskupów, kapłanów, sióstr i wiernych. Ciało Biskupa zostało złożone w krypcie pod prezbiterium tego kościoła, w którym dziś na nowo jesteśmy zgromadzeni wokół jego osoby, by zanosić do Boga prośbę o rychłą beatyfikację.

Świątobliwe i bogate życie biskupa Szelążka może stać się inspiracją do przemiany życia dla wielu współczesnych ludzi, którzy zagonieni za dobrami tego świata, żyją w pustce i bezsensie życia. Utracili świadomość dziecięctwa Bożego, sercem oddalili się od domu Ojca i brak im odwagi do powrotu. Biskup Adolf Piotr przez całe swoje życie zabiegał o ocalenie nadziei w człowieku, sam wystawiany na próby zniechęcenia, walczył o wytrwałość we własnym sercu, poprzez całkowite zdanie się na Boga, który jak kochający Ojciec wie najlepiej, co człowiekowi jest potrzebne. Bezgranicznie ufał, że Bóg z każdego kryzysu potrafi wyprowadzić dobro, trzeba tylko po synowsku i bez reszty mu zaufać i pozwolić się prowadzić. Mimo wysokich zaszczytów kościelnych zachował pokorę i prostotę serca, czerpiąc siłę z adoracji a umacniając się pokarmem Eucharystycznym, wyniszczał siebie służąc ludziom w codzienności życia. Może być dla nas wzorem, jak dawać siebie innym z radością, jak wartościowo przeżyć swoje życie. Jego długie lata posługi wypełnione były licznymi czynami miłosierdzia, które stanowiło charakterystyczny rys jego duchowości. Był głęboko przeniknięty doktryną dziecięctwa duchowego św. Teresy z Lisieux, całkowicie zdany na wolę Bożą i bez reszty ufający miłosierdziu Jezusa.

Biskup Szelążek swoim życiem potwierdził słowa, które wypowiedział: „Podobieństwo do Ojca Niebieskiego polega najbardziej na miłosierdziu”. W świecie zdominowanym przez materializm, ludzką rywalizację i zaspokajanie własnych przyjemności, przykład jego życia staje się przesłaniem jakże aktualnym na te czasy. Wspomaganie bliźnich bez szukania własnej chwały, angażowanie się w liczne dzieła miłosierdzia, poszanowanie godności ludzkiej bez względu na zajmowane stanowiska, rozsiewanie nadziei i ufności dziecka Bożego, dawanie radości płynącej ze świętości życia oraz obdarzanie każdego człowieka miłością Bożą – to przeslanie biskupa Szelążka, w którego przykład życia warto się wpatrywać. Możemy więc odkrywać postać i bogactwo ducha tego niestrudzonego pasterza na niwie Pańskiej i napełniać nim własne serce, aby oblicze naszej Ojczyzny i dusz ludzkich mogło zajaśnieć nowym blaskiem świętości.

Toruń, 6 października 2013 r.