„W ustrojach totalitarnych i autokratycznych została doprowadzona do ostateczności zasada pierwszeństwa siły przed rozsądkiem. Zmuszono człowieka do poddania się światopoglądowi narzuconemu siłą, a nie wypracowanemu przez wysiłek własnego rozumu i korzystanie z własnej wolności”(n. 29).
Papież także ostrzega:
„Występujące w różnych formach totalitaryzm i autokratyzm nie zostały jeszcze całkowicie przezwyciężone, a nawet istnieje niebezpieczeństwo, że odżyją na nowo: wymaga to wytężonej współpracy i solidarności wszystkich krajów”(tamże).
2. Po roku 1989 wróciła religia do szkół w Polsce i przestała obowiązywać dyrektywa dla szkolnictwa polskiego szerzenia i propagowania „światopoglądu naukowego”. Jednak brak dyrektywy nie oznacza, że problem nie istnieje.
Samo bezkrytyczne przyjęcie nazwy „światopogląd naukowy” w odniesieniu do światopoglądu materialistycznego, spełnia już swoje zadania propagandowe. Nazwa ta sugeruje, że tezy głoszone przez ten światopogląd są potwierdzone przez badania naukowe, co jest nieprawdą. Nazwy tej używano w sposób podstępny i oszukańczy, aby odwieźć ludzi, a szczególnie młodzież, od światopoglądu religijnego na rzecz światopoglądu ateistycznego. I należy przyznać, że zabiegi te okazywały się często skuteczne. Jedynie wychowanie religijne w rodzinach mogło stanowić barierę zaporową do przyjęcia tej propagandy. Dochodziła jeszcze katechizacja kościelna, ale nie zawsze stała ona na odpowiednim poziomie.
Jeśli jakaś filozofia wyprowadza z nauki ateizm jako wniosek, to nie jest to czystą filozofią, lecz antyreligijną interpretacją filozoficzną rzeczywistości. Można to nazwać „uprawianiem metafizyki w znaczeniu negatywnym” (P. Chauchard). Taka interpretacja jest tym dziwniejsza, gdy stosuje ją filozofia zdecydowanie odcinająca się od metafizyki, a czyni to nowoczesna filozofia materialistyczna. Joseph Ratzinger stwierdził, że „odrzucenie metafizyki i teologii prowadzi do ogłupienia umysłu”. I my jesteśmy tego świadkami!
3.Czym właściwie jest ten światopogląd? Opiera się on na filozoficznym materializmie prowadzącym do ateizmu. Oto trzy zasadnicze jego twierdzenia:
1). materia jest wieczna,
2). materia wyłoniła z siebie życie,
3). materia wyłoniła z siebie świadomość i rozumność.
Są to założenia ideologiczne filozofii materialistycznej w wydaniu marksistowskim, które nazwano szumnie „hipotezami naukowymi”. Hipotezy stosuje się w nauce wówczas, gdy istnieją szanse ich weryfikacji. A w tym wypadku tych szans nie ma. Taka nieudowodniona „hipoteza” przyjęta jako prawda, odgrywa rolę „zastępczego wyznania religijnego”, inaczej mówiąc „staje się prawdą wiary nauki” i najczęściej pozostaje w konflikcie z prawdziwą nauką. Dlatego takie „hipotezy” można nazwać „mitami naukowymi” w nowoczesnym wydaniu.
Henri de Lubac tak to sformułował: „Jest pogański mit i jest chrześcijańska tajemnica. Dlatego nie należy wymyślać nowych mitów - to rzecz dziecinna i pretensjonalna, ale odbudować w nas poczucie tajemnicy”.
Twierdzenie o wieczności materii jest materialistycznym założeniem światopoglądowym nieudowodnionym przez żadną naukę; naukowcy nie widzą podstaw do przyjęcia tego twierdzenia. Tak samo twierdzenie, że materia wyłoniła z siebie życie. To ostatnie twierdzenie jest swego rodzaju teorią samorodztwa, a ta została obalona przez L. Pasteura w XIX wieku.
Co do przeskoku materii do rozumności, fizyk brytyjski J.C. Polkinghorne tak pisze: „Z materiału złożonego z kwarków, gluonów i elektronów powstały istoty wykraczające poza swe pochodzenie zdolnością do samoświadomości, zdolne do poznawania natury materii, z której są złożone i do oddawania czci Stwórcy, który obdarzył je tak wspaniałymi możliwościami. Dlatego człowiek jest najwspanialszym znanym nam przykładem możliwości tkwiących w organizującej się materii, wydającej z siebie rozpoznawalną, nową jakość”. Czyż to nie przekracza możliwości tkwiących w samej materii?
Uczeni twierdzą, że „w historii życia na Ziemi, wraz z pojawieniem się człowieka, zapaliła się iskra inteligencji, powstała nowa jakość charakteryzująca się wejściem na wyższe poziomy w stosunku do zwierząt. Owe wyższe sfery to głównie samoświadomość, wzrost złożoności życia społecznego i komunikacji, zwłaszcza przez język mający wartość symboliczną, ale także zdolność przewidywania i planowania, wyrażaną za pomocą różnych narzędzi, która jednak w człowieku zyskała walor symboliczny, podobnie jak jego zachowanie. Przekształcanie ziemi stało się specyficznym zadaniem człowieka. Musi on na mocy swojej umiejętności planowania przyszłości wziąć także odpowiedzialność za swoje czyny. W tym przejawia się transcendencja człowieka w stosunku do rzeczywistości, która go otacza, jego panowanie nad rzeczami, wyrażone przez jego wybory...
Człowiek jest zarazem owocem ewolucji i działania Stwórcy, lecz w inny sposób niż wszystkie pozostałe stworzenia na Ziemi, mianowicie ze względu na posiadaną duszę, która nie może brać swojego początku z możliwości stwórczych materii” (F. Facchini, paleontolog).
Nasz polski fizyk M. Heller tak to wyraża:. „W mózgu człowieka zabłysła iskra, która rozwinęła się potem w niezwykłą zdolność stawiania Wszechświatowi pytań i wydzierania mu jego tajemnic. Dzięki tej zdolności człowiek wykracza poza Wszechświat, wykracza poza własną materialność. Tę iskrę poznania możemy śmiało nazwać Bożą iskrą, nosimy ją w sobie i powinniśmy ją starannie pielęgnować”.
4. Dlatego fizyk H.B. Mutschler ocenia nowoczesny materializm „jako osobliwe zjawisko: przedstawia się jako naukowy, ale w rzeczywistości nie ma wiele wspólnego z nauką, lecz jest projekcją światopoglądowych potrzeb w całkowicie do tego celu niedostosowane przedsięwzięcie”.
Według P. Chauchard’a „materializm filozoficzny nie jest czystą filozofią, lecz antyreligijną interpretacją filozoficzną rzeczywistości”. Założenia światopoglądowe tej filozofii są założeniami ideologicznymi, a nie naukowymi. Dlatego należy przestrzegać przed nimi ludzi myślących, a szczególnie młodzież szkolną i akademicką.
5. I należy zachęcać tę młodzież do wypracowywania w sobie światopoglądu „globalnego”, łączącego w organiczną całość prawdy naukowe i religijne. Konieczność tę podkreślali wielcy uczeni, np. A. Einstein. Powiedział on, że „religia bez nauki jest ślepa, ą nauka bez religii jest kaleka”. A papież Jan Paweł II wskazywał, że „nauka i wiara są jak dwa skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy”(Enc. „Fides et ratio”).
Taki światopogląd jest cechą ludzi myślących i wierzących. Oby takich ludzi było jak najwięcej w naszym polskim społeczeństwie.
Ks. dr Stanisław Kisiel
Siedlce, dnia 2 maja 2011 r.
Literatura:
P. Chauchard: Nauka i wiara. Paris 1968.
S. Kowalczyk: Podstawy światopoglądu chrześcijańskiego. Warszawa 1980.
L.M. Sokołowski: Mit światopoglądu. „Przegląd Powszechny” 1983, 5-6.
Jan Paweł II: Encyklika „Centesimus annus“. Watykan 1991; Encyklika “Fides et ratio”. Watykan 1998.
H. de Lubac: Dramat humanizmu ateistycznego. Kraków 2004.
H.D. Mutschler: Fizyka i religia. Perspektywy oraz granice dialogu. Kraków 2007.
F. Facchini: Przygoda człowieka. Przypadek czy stworzenie? Kraków 2008.
M. Heller: Podglądanie Wszechświata. Kraków 2008.
S. Kisiel: Czy jest sens wierzyć? Wyd.6. Warszawa 2008.
J.C. Polkinghorne: Jeden świat. Wzajemne relacje nauki i teologii. Kraków 2008; Nauka i stworzenie. Poszukiwanie zrozumienia. Kraków 2008.
A. McGrath: Nauka i religia. Kraków 2009.
A. Zyzak: Wiara w ujęciu Józefa Ratzingera, obecnego Papieża Benedykta XVI. Kraków 2009.
Kwiecień 2024
