Dwa pożytki za jednym zamachem
Spalarnia odpadów pozwoli upiec dwie pieczenie przy jednym ogniu, rozwiązując problemy zarówno z produkcją ciepła, jak i z gospodarką odpadami. Zlokalizowana na terenie PEC-u i włączona w system ciepłowniczy miasta, może zmniejszyć zależność spółki od cen węgla i gazu. Da jej stały dopływ alternatywnego paliwa, którego nigdy nie zabraknie i które będzie zawsze pod ręką. W dodatku spalarnie nie wchodzą w system handlu dwutlenkiem węgla, toteż zastąpienie śmieciami węgla i części gazu pozwoli zmniejszyć wielomilionowe wydatki związane z emisjami (PEC kilka lat temu płacił za to około miliona złotych rocznie, w zeszłym roku zapłacił 30 mln, a w tym będzie musiał wyłożyć około 50 mln).
Jeszcze więcej pożytków ma przynieść spalarnia w systemie gospodarki odpadami. Ceny śmieci rosną, bo normy recyklingu idą w górę przy jednoczesnym ograniczaniu możliwości składowania odpadów. To, co zostaje po wysegregowaniu surowców wtórnych i ma jeszcze wartość opałową, musi być spalane. Zakład Utylizacji Odpadów przekazuje na zewnątrz około 20 tysięcy ton takich odpadów rocznie i płaci za to coraz więcej. Spalanie zdrożało w ostatnich kilku latach ze 150 do około 600 zł za tonę. Wydatki liczą się więc już w grubych milionach, co wprost przekłada się na ceny dla mieszkańców miasta i regionu. Zamiast wozić śmiecie kilkaset kilometrów do Chełma, można je transportować kilka kilometrów z Woli Suchożebrskiej do Siedlec i płacić za samą usługę znacznie mniej.
Za ile i kiedy
Prezes Savona Project, Sławomir Duda, nie ukrywał przed radnymi, że wydatek jest ogromny: 102 mln zł netto. Obliczono go w trzecim i czwartym kwartale ubiegłego roku na podstawie danych od dostawców technologii oraz wyników przetargów dla podobnej wielkości instalacji w Krośnie i Starachowicach. Połowę kosztów można jednak pokryć dotacją z NFOŚiGW, a resztę sfinansować z pożyczek: częściowo preferencyjnych, częściowo komercyjnych.
Spory będzie też koszt utrzymania, bo skomplikowana aparatura wymaga remontów: co pięć lat mniejszych, co dziesięć lat większych. Ale zarówno spłata, jak i utrzymanie mają być pokryte z przychodów. Jedną piątą ma dać sprzedaż ciepła, drugą jedną piątą sprzedaż prądu, a resztę – opłaty „na bramie”, pobierane za usługę spalenia odpadów. Te ostatnie skalkulowano tak, by były znacznie niższe niż teraz, co pozwoli ustabilizować, a może nawet i trochę zmniejszyć ceny za odbiór śmieci dla mieszkańców.
W optymistycznym wariancie spalarnia mogłaby zacząć działać na początku 2026 roku. Sama budowa to 18 do 24 miesięcy, ale najbardziej problematyczne i czasochłonne będzie uzyskanie decyzji środowiskowej oraz wspomnianego dofinansowania. Spalarnie mają licznych przeciwników, a rozpatrywanie protestów wydłuża urzędowe procedury.
Pytania i wątpliwości
Radni wysłuchali prezentacji z zainteresowaniem, ale zgłaszali też wątpliwości. Najpoważniejsza dotyczyła tego, czy to jest w ogóle potrzebne, skoro Europa idzie w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego. Sławomir Duda odpowiadał na to, że obecny poziom recyklingu w Polsce to realistycznie licząc kilkanaście do dwudziestu kilku procent. Do roku 2035 trzeba będzie dojść do 65 procent odzysku i maksymalnie 10 procent składowania, co wydaje się ogromnym wyzwaniem, a i tak zostawia 25 procent odpadów nadających się tylko do spalenia. Postulowane 80 procent recyklingu wydaje się na podstawie doświadczeń z ostatnich lat mało realne. Dlatego poprawianie segregacji i odzysku surowców nie kłóci się z budową spalarni, bo jedno i drugie jest potrzebne. Tutaj padły przykłady rozwiniętych państw zachodnioeuropejskich (Niemcy, Skandynawia, kraje Beneluksu), które mimo o wiele lepszej gospodarki śmieciowej korzystają również ze spalarni. Ilość odpadów dla instalacji w PEC-u szacowano zarówno na podstawie danych i analiz ZUO, jak i własnych badań robionych wcześniej dla wschodnich obszarów Polski. Sławomir Duda zapewnił, że projekt został skrojony na miarę i uwzględnia stopniową poprawę wskaźników odzysku surowców wtórnych.
Druga obawa dotyczyła wpływu takiego obiektu na środowisko. Wskazywano, że choć spalarnia miałaby stanąć na terenie dzielnicy przemysłowej, to najbliższe siedziby ludzkie są oddalone o zaledwie nieco ponad kilometr, a planowane osiedle przy ulicy Gospodarczej o połowę bliżej. W odpowiedzi padło zapewnienie, że dostępne dziś technologie ograniczają oddziaływanie spalarni do 600-700 metrów, a maksimum emisji mieści się z dużym zapasem w dopuszczalnych normach. Przywołano przykłady miast takich jak Malmoe, Kopenhaga i Wiedeń, gdzie takie instalacje pracują w gęstej zabudowie, zaś w polskim Białymstoku ze spalarnią sąsiaduje ośrodek sportowo-rekreacyjny.
Co dalej?
Do podjęcia tematu zachęcał radę miasta prezydent Andrzej Sitnik, a szczególnie gorąco – prezes Przedsiębiorstwa Energetycznego, Marzena Komar. Wskazywali oni, że jest to rozwiązanie problemu rosnących cen ciepła dla miasta oraz wywozu odpadów dla miasta i całego subregionu. Dodawali, że do funduszy NFOŚ-u ustawia się już długa kolejka i zbyt długie zwlekanie z decyzją może się skończyć utratą wielkiej szansy.
Kiedy radni przetrawią przekazane im informacje i jakie decyzje podejmą – przekonamy się w najbliższych miesiącach.
AB/ Siedlce [MSz]
Sierpień 2022
