Zbudowany przez wybitnego organmistrza instrument, do 1968 roku służący w kościele w Pruszynie, był odtwarzany w dużej mierze z rozsypanych kawałków. Rekonstruowano go bazując na pozostałościach, zapiskach archiwalnych i domysłach konserwatorów. Brakowało kogoś, kto widział go z bliska w czasach, kiedy był jeszcze użytkowany. Ktoś taki znalazł się kilka dni temu, przyjeżdżając do Siedlec specjalnie aż z Wybrzeża. – Mieszkałem z rodziną w Pruszynie w czasie wojny. Uciekaliśmy z terenów włączonych do Rzeszy i zatrzymaliśmy się właśnie tam. Służyliśmy z bratem w kościele jako ministranci. W 1942 roku nastał w Pruszynie nowy organista, Tomasz Pawłowski, znakomity muzyk. Bywaliśmy na chórze, włączaliśmy się w śpiewy, a kiedy organy przeszły remont i trzeba je było nastroić, proboszcz zaproponował mi pracę przy kalikowaniu (obsłudze miechów – przyp. red.). Kalikowałem cały dzień, zmęczyłem się piekielnie, zarobiłem 20 zł – wspomina Marek Dzwonkowski.

Rachunek za tę usługę zachował się w kościelnych archiwach aż do dzisiaj. Kilkunastoletni chłopak nie zdawał sobie sprawy z wyjątkowości instrumentu, który pomagał obsługiwać: – Wykonujący remont pan Sosnowski trochę nam tam pokazywał, ale gdzie tam 12-latkowi takie rzeczy... Pamiętam, że po dodaniu szóstego głosu brzmiały silniej. Ale bardziej wtedy zwracaliśmy uwagę na to, co robi organista.

Po wojnie Marek Dzwonkowski wyjechał z Pruszyna. Teraz mieszka w Trójmieście. O tym, że za młodu miał do czynienia z perełką sztuki organmistrzowskiej, dowiedział się przypadkiem całkiem niedawno. – Przejeżdżaliśmy z kuzynem przez Siedlce dwa lata temu. W informacji turystycznej dostałem plik materiałów, ale zajrzałem do nich dopiero w tym roku. I zaraz w pierwszej ulotce była mowa o tym, że Siedlce szczycą się dwoma światowej klasy zabytkami: obrazem El Greca i organami Wagnera. To było zaskoczenie. Wszedłem w internet, poczytałem o ich historii, znalazłem kontakt i dogadaliśmy się – mówi Marek Dzwonkowski.

Małgorzata Trzaskalik-Wyrwa, która pilotowała sprawę rekonstrukcji organów, mówi, że konserwatorzy szukali takich ludzi przystępując do remontu. Owszem, zgłosili się tacy, którzy pamiętali grę i brzmienie, ale nie było nikogo, kto by je widział z bliska. Teraz, kiedy organy służą już koncertom i nagraniom, pojawienie się takiego świadka mógłby ktoś nazwać musztardą po obiedzie. Jednak nie do końca tak jest. Bo wniósł on cenne uzupełnienie do posiadanej dotąd przez historyków wiedzy. – Dla mnie cenne i ciekawe informacje dotyczą np. lokalizacji miechów. Bardzo długo się nad tym zastanawialiśmy: czy były u spodu (tak jak ostatecznie je zrekonstruowano), czy na wierzchu. W opisach z 1812 i 1824 roku napisano, że u spodu i że były dwa drążki do kalikowania. Pan Dzwonkowski wspomina wielki miech, umieszczony na zewnątrz, poruszany jednym drążkiem. To dało nam wiedzę o tym, jak organy były przerabiane od czasu ich zbudowania – mówi Małgorzata Trzaskalik-Wyrwa.

Marek Dzwonkowski uczył się grać w młodości, ale zawodowym instrumentalistą nie został. Sentyment do muzyki (w tym tej organowej) jednak zachował. Jest melomanem, który potrafi docenić walory dobrego instrumentu, muzyki i miejsca. W rozmowie z Radiem Podlasie opisywał walory akustyczne gdańskich kościołów i filharmonii. Stąd jego zainteresowanie instrumentem, z którym zetknął się we wczesnej młodości i wyprawa do Siedlec.

Marek Dzwonkowski i Małgorzata Trzaskalik-Wyrwa spotkali się w domu biskupa siedleckiego przy organach Wagnera, nad albumem zdjęć i dokumentów z ich rekonstrukcji. Mieli o czym rozmawiać, nie zabrakło też czasu na chwilę grania, kiedy to dawny kalikant po siedemdziesięciu kilku latach znów mógł ująć uchwyty organowych miechów.









AB/Siedlce [ja]