Na uroczystości odpustowe zaprasza ks. kanonik Sławomir Kapitan - proboszcz parafii św. Zygmunta w Łosicach.
Historia kaplicy – kościółka św. Stanisława w Łosicach
Najstarsze fragmentaryczne informacje dotyczące kaplicy św. Stanisława w Łosicach pochodzą z początków XVII wieku. Według nich powstanie kaplicy wiązać należy z osobą ks. Stanisława Stępowskiego, realizującego w podlaskich okręgach kościelnych, z polecenia biskupa Stanisława Gomolińskiego, dekret z 1589 roku, dzielący diecezję na dekanaty. W związku z wykonywanym zadaniem ks. Stępowski wielokrotnie przebywał w Łosicach, ostatecznie decydując o ulokowaniu tu siedziby dekanatu. Dla upamiętnienia tego faktu ufundował kaplicę pod wezwaniem swego patrona Św. Stanisława B.M. Najprawdopodobniej była to budowla drewniana o niewielkich rozmiarach, do której przylegał należący do niej ogród.
O tym, że kościółek św. Stanisława funkcjonował już w początkowych latach XVII wieku, świadczą liczne zapisy w łosickich księgach miejskich.
Ze skąpych informacji – przekazanych w dokumentach powizytacyjnych, z których żaden nie opisuje oddzielnie ani wyglądu kaplicy, ani też jej historii – wywnioskować można, że była ona siedzibą altarii, czyli specjalnej fundacji kościelnej, której celem było sprawowanie kultu Św. Stanisława przez oddzielnego księdza-altarzystę.
Siedemnastowieczna, stara i znacznie zniszczona, kaplica św. Stanisława, najprawdopodobniej stała jeszcze w 1775 roku. Pod tą datą zapisano w księgach miejskich, że „Roman Przybysiewicz, złotych 100 na reperację kościółka Św. Stanisława […] legował”. Trudno jest dzisiaj stwierdzić, czy do „reperacji kościółka” doszło. Natomiast jednoznacznie z dokumentów wynika, że już w 1827 roku kaplicy nie było. Zapisano bowiem wówczas, że do parafii należy ogród, „gdzie był kościół Św. Stanisława.” Niemal od samego początku istnienia kaplica stała się miejscem kultu Świętego. Z czasem na odpust Św. Stanisława przybywało liczne grono wiernych, również i spoza łosickiej parafii. Szczególnego znaczenia odpust zyskał w okresie zaborów. Wierzono, że wstawiennictwo patrona Królestwa Polskiego ostatecznie doprowadzi, tak jak, cudownie zrosło się jego poćwiartowane ciało, do połączenia się rozszarpanych przez zaborców ziem Rzeczypospolitej. Dlatego też na uroczystości w Łosicach, tradycyjnie połączone z procesją eucharystyczną ulicami miasta z kościoła parafialnego do kaplicy, gdzie celebrowano odpustową sumę, przyjeżdżali liczni pielgrzymi. Z czasem przyćmiły one odpust patrona parafii, Św. Zygmunta. O znaczeniu tych odpustów dla społeczności łosickiej może świadczyć ulica umieszczona na planie miasta z 1823 roku, prowadząca od ul. Bialskiej na Kozi Rynek, o nazwie „Odpustna” (dzisiejsza Św. Stanisława).
Po upadku powstania listopadowego i likwidacji Kościoła unickiego na włączonych do Cesarstwa Rosyjskiego ziemiach zabużańskich, carat zmierzał do wzmocnienia wpływu prawosławia na Podlasiu, by w ten sposób wywierać większy nacisk na miejscowych unitów. W związku z powyższym, z inicjatywy zaborcy powstały w 1844 roku plany zbudowania cerkwi prawosławnej na placu po kaplicy Św. Stanisława. Chcąc temu zapobiec, hr. Józef Ledóchowski, stojący na czele dozoru kościelnego, w porozumieniu z proboszczem łosickim, biskupem Franciszkiem Lewińskim, zaczął zbierać wśród parafian ofiary na zbudowanie w tym miejscu kaplicy cmentarnej. Ze względu na fakt, że już wcześniej chowano tu zmarłych, Komisja Rządowa do Spraw Wyznań i Oświecenia Publicznego, po wielu uzasadnieniach i zapewnieniu, że koszty budowy pokryją parafianie, ostatecznie wyraziła zgodę na jej wzniesienie. Przy wydatnym wsparciu finansowym hr. Ledóchowskiego w 1845 roku, wśród starych i nowych grobów stanęła murowana kaplica cmentarna pw. Św. Stanisława, do której nadal w dni odpustowe przybywają liczni wierni.
Po pożarze kościoła parafialnego Św. Zygmunta w 1878 roku, do kaplicy przeniesiony został Przenajświętszy Sakrament i część uratowanego z pożogi wyposażenia kościelnego. Pomimo likwidacji parafii łosickiej i przeniesienia siedziby proboszcza do Hadynowa, nadal, aż do 1884 roku, w kościółku Św. Stanisława odprawiane były msze św. intencyjne jak i odpustowe Św. Zygmunta i Św. Stanisława. W 1885 roku władze carskie uznały, że licznie zbierający się wierni, szczególnie w uroczystości odpustowe, w których udział brali również i byli unici, stanowią zły przykład oraz zagrożenie dla postępów prawosławia i nakazały zamknięcie kaplicy. Taki stan utrzymywał się do momentu wydania carskiego ukazu tolerancyjnego w 1905 roku. Odtąd, aż do wybudowania nowego kościoła pw. Św. Zygmunta, kaplica Św. Stanisława pełniła rolę kościoła parafialnego.
Opracował Tomasz Dobrowolski
Info: ww.zygmuntlosice.pl
DJ
Kwiecień 2024
