Poziom uczestnictwa uczniów w lekcjach religii w szkole utrzymuje się na przestrzeni lat i wynosi ok. 90 proc. – podkreśla Sławomir Nowotny z Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego. Równie stabilne jest społeczne poparcie dla nauczania religii w szkole. Według badań CBOS popiera je 82 proc. Polaków.
Nauczanie religii w Polsce zawsze odbywało się w szkole, także podczas zaborów. Wyjątkiem był czas PRL-u, gdy władze komunistyczne w 1961 r. zakazały nauczania religii w szkole. Religię w szkole przywrócono 25 lat temu - w roku szkolnym 1990/91.
Nauczanie religii jest przedmiotem regulacji prawnych, zawartych zarówno w państwowym prawie oświatowym, jak również w dokumentach kościelnych.
Podstawowe akty prawne, które regulują status nauczania religii katolickiej w szkole publicznej, to: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 IV 1997 roku (art. 53 ust. 4), Konkordat między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską (art. 12), ustawa o systemie oświaty z 7 IX 1991 roku (art. 16), rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie warunków i sposobu organizowania lekcji religii w publicznych przedszkolach i szkołach z 14 IV 1992 roku (nowelizowane wielokrotnie), porozumienie pomiędzy Ministrem Edukacji Narodowej i Konferencją Episkopatu Polski w sprawie kwalifikacji nauczycieli religii z 6 IX 2000 roku. Analogiczne do rozwiązań dotyczących lekcji religii katolickiej są przepisy odnoszące się do innych wyznań. Od strony kościelnej nauczanie religii jest regulowane przepisami prawa kanonicznego oraz Dyrektorium katechetycznego Kościoła katolickiego w Polsce, wprowadzonego uchwałą Konferencji Episkopatu Polski 20 VI 2001 roku.
Opis stanu prawnego nauczania religii w szkole polskiej pozwala na wskazanie zasadniczego elementu koncepcyjnego. Wyraża się w on fakcie, że nauczanie religii posiada dwa podmioty: Kościół i szkołę. Zakres kompetencji obu tych podmiotów został zarysowany w polskim Dyrektorium katechetycznym. Kościół jest odpowiedzialny za treść nauczania religii: zatwierdza programy i podręczniki, określa, które cele i zadania szkoły winny być realizowane na lekcjach religii (wśród nich jest ewangelizacja), podejmuje nadzór merytoryczny nad tymi lekcjami, wreszcie kieruje nauczycieli religii do pracy w konkretnych placówkach oświatowych. Szkoła włącza nauczyciela religii w realizację planu wychowawczego i dydaktycznego placówki, stosuje rygory organizacyjne wobec lekcji religii, właściwe dla ogółu przedmiotów i nauczycieli szkolnych. Relację między nauczaniem religii a instytucją szkoły można określić mianem autonomii i podporządkowania. Autonomia wyraża podmiotowość Kościoła, podporządkowanie – podmiotowość szkoły.
KEP
[MSz]
Kwiecień 2024
